İblis’in, yani şeytanın, İslam’da Azazil iken nasıl şeytana dönüştüğüne dair anlatı oldukça etkileyici bir hikâyedir ve pek çok manevi ders barındırır. İblis’in hikâyesi, İslam tasavvufunda ve dini metinlerde insanın kibrin, kıskançlığın ve itaatsizliğin tehlikelerini anlaması için sıkça anlatılır. İşte bu dönüşümün özetle hikayesi:
1. Azazil’in Yüksek Mertebesi
- İblis, “Azazil” olarak bilinirken Allah’a en yakın varlıklardan biriydi ve meleklerle birlikte Allah’a ibadet eden cinlerdendi. Azazil, ibadette o kadar başarılıydı ki Allah katında meleklerin seviyesine yükseltilmişti. Bazı rivayetlere göre, gökyüzündeki makamı ve ilmi çok yüksekti, ibadetle geçen uzun yıllar boyunca Allah’a sürekli şükreden, emirlerine tam bağlı bir varlık olarak biliniyordu.
2. Kibir ve İtaatsizliğin Başlangıcı
- Allah, insanı yaratmaya karar verdiğinde İblis’in içindeki kibir, ilk kez kendini göstermeye başladı. Allah, melekleri ve cinleri topladı ve onlara Hz. Adem’e secde etmelerini emretti. Ancak İblis, bu emre karşı geldi. “Ben ateşten yaratıldım, o ise topraktan” diyerek Hz. Adem’e secde etmeyi reddetti (Sad Suresi, 76. ayet). Kendisinin üstün olduğunu düşünerek Allah’ın bu emrini kabul etmedi.
3. İblis’in Lanetlenmesi
- Allah’a karşı gelen İblis, itaatsizliği ve kibri nedeniyle Allah’ın rahmetinden sonsuza dek kovuldu. İblis’in “şeytan” olması, işte bu olaydan sonra gerçekleşti. Artık Allah’ın emrini reddeden bir isyancıydı ve “şeytan” sıfatını aldı. Bu itaatsizliği yüzünden cennetten kovulup lanetlendi.
4. İblis’in İntikam Yemini
- Allah, İblis’i huzurundan kovarken, İblis de insanoğlunu saptırmak ve doğru yoldan ayırmak için Allah’a yemin etti. “Beni azdırmana karşılık, yeryüzünde onlara (insanlara) kötülükleri süsleyeceğim ve onların tümünü azdıracağım” diyerek insanları doğru yoldan saptırmayı kendisine hedef olarak seçti (Araf Suresi, 16-17. ayetler). Allah da ona, kıyamete kadar insanları deneme izni verdi.
5. Şeytanın Görevi ve İnsanın İmtihanı
- İblis’in bu yemininden sonra Allah, onu insanoğlu için bir imtihan vesilesi olarak kıldı. İblis, insanlara vesvese vererek onları kötülüğe, günaha ve Allah’tan uzaklaşmaya teşvik eden bir varlık oldu. Böylece İblis, insanın manevi mücadelesinde bir imtihan aracı haline geldi.
6. Azazil’den Şeytana Dönüşümün Dersi
- İblis’in kibri ve kendini beğenmişliği, ona verilen yüksek mertebeyi kaybetmesine ve sonsuz bir lanete uğramasına yol açtı. Bu hikaye, insanlara kibirden uzak durmalarını, Allah’ın emirlerine karşı gelmemelerini, yaratılmışlar arasında üstünlük aramamalarını öğütleyen bir uyarıdır. İslam’da en büyük günahlardan biri olan kibir, insanı Allah’tan uzaklaştıran bir perde olarak görülür.
7. Kıyamete Kadar Sürecek Mücadele
- İblis, kıyamete kadar insanları doğru yoldan saptırmaya çalışacak. Ancak Allah, insanlara akıl, vicdan, iman ve peygamberlerin rehberliğini vererek doğru yolu gösterdi. İnsanın görevi, İblis’in vesveselerine kapılmadan Allah’ın rızasına uygun bir hayat sürmektir. Bu da, her mümin için hayat boyu sürecek bir mücadele demektir.
İblis’in hikayesi, Allah’a karşı sadakat, tevazu, itaat gibi değerlere vurgu yapar. İnsanın yaratılış gayesini anlamasına ve şeytanın vesveselerine karşı güçlü durmasına yardımcı olacak dersler sunar.
